"Dan loop ik hier de hele nacht buiten." Ondernemer Ron Langeveld van wijnmakerij Dassemus in Chaam kijkt zijn publiek aan, dat de blik beantwoordt met ontzag, empathie en soms diepe verwondering tijdens een rondleiding door de wijngaard, een plaats die op meerdere opzichten uniek is voor Brabant - en de rest van Nederland.
Langeveld wijst op het vernevelingssysteem dat door de wijngaard meeandert. "Die is niet om te besproeien, maar tegen de nachtvorst. We zitten op een van de koudste plekken van Brabant. Het lijkt tegenstrijdig, want water bevriest, maar het geeft daarbij juist warmte af. Die warmte is net genoeg voor de jonge knopjes om de nacht te overleven." En dus loopt hij soms een hele nacht buiten, afgelopen jaar elf keer in totaal - tot zonsopgang.
Enkele tientallen aspirant-leden van burgerinitiatief Nieuw West-Brabant zijn deze vrijdag 9 september afgekomen op de rondleiding en proeverij. Langeveld neemt ze mee door de biologisch-dynamische wijngaard. Het is keihard werken. Met aanvankelijk weinig resultaat. Het kostte Langeveld 14 jaar om 'break-even' te draaien, omdat een wijnstok traag groeit en veel soorten tijdens de experimentele fase het loodje legden en moesten worden vervangen door nieuwe rassen. Zijn partner Monique was de kostwinner.
"Maar nu gaat het goed. Monique gaat binnenkort haar baan opzeggen".
In de wijngaard groeien 17 soorten druiven, zoals de Monarch, een blauwe soort die exceptioneel volle trossen produceert. En de Cantor, een schimmeltolerant ras. Het is niet zozeer klimaatverandering dat wijn uit ons eigen kikkerlandje mogelijk maakt, veel meer de doorontwikkeling van nieuwe soorten die resistent zijn voor ziektes als meeldauw, legt Langeveld uit.
Maaien doet hij zo weinig mogelijk. "Een keer per jaar, en steeds één op de vier rijen. Zo kunnen de insecten nog van de ene strook naar de andere springen. En niet in de lente. Heel sneu, achter je tractor van die gehakselde konijntjes."
Het gras dat hij maait, blijft als voeding beschikbaar. Gemest heeft Langeveld nooit. En het liefst maait hij helemaal niet, ook de brandnetels niet. "De Atalantarupsen eten ze allemaal op. Maai je ze weg, dan komen ze na twee weken terug, maar zijn je rupsen er niet meer..."
Veel bezoekers van de borrel hebben ervaring in de akkerbouw. Langeveld krijgt de nodige vragen. Of het kweekgras niet gaat overheersen? Nee, zolang je maar niet maait of freest, zegt hij. "Dat stimuleert." En hij gebruikt groenbemesters als lupine, luzerne en boekweit. "Vooral boekweit is belangrijk. Reeën houden daar enorm van. Als je maar genoeg hebt, komen ze niet aan je druiven."
Dassemus maakt natuurwijn, een specifieke term voor wijn die, meer dan 'gewone' biologische wijn, zeer weinig sulfiet mag bevatten en daadwerkelijk natuurlijk, zonder toevoegingen, is gemaakt. "Je kunt wijn maken met enzymen, gist, klaringsmiddelen en meer dan 70 andere toevoegingen. Of met helemaal niets. Dan is het misschien troebel, maar ik hou ervan, het is unieker en interessanter", zegt Langeveld. Hij verkoopt zijn flessen wijn vooral aan hippe vegan restaurants in Amsterdam, waar progressieve stedelingen onder meer nippen aan zijn 'oranje wijn'. Langeveld moet weleens lachen. "Onze wijn brengt dan toch wat natuur naar de stad."
De wijnindustrie in Europa is volgens Langeveld goed voor een kwart van de pesticides in Europa, "terwijl die slechts vijf procent van het oppervlakte van akkerbouw bestrijkt." Onderzoek van het Pesticide Action Network kwam uit op soortgelijke aantallen uit; 20 procent van alle pesticides, terwijl slechts op 3% van alle grond wijn zou worden geteeld.
Een glaasje gif? Niet bij Dassemus. De oranje wijn bijvoorbeeld wordt gemaakt van witte druiven maar met schilweking zoals bij een rode wijn en behoeft daardoor ook geen sulfiet. "Het is een hele oude manier van wijn maken. Een paar honderd jaar geleden kon witte wijn niet bestaan. Zonder sulfiet zou het bederven. Maar als je de schillen mee gist, geven die tannine af, een natuurlijk conserveermiddel. Het is heel fruitig, maar superdroog op de tong. Een combinatie van frisheid, floraal en structuur. Proost!" Glazen gaan naar de mond. De reacties zijn gemengd. Langeveld verdedigt zich: "Het is wel even wennen, maar heel populair." Met een knipoog: "In Amsterdam."
Foto's: MKFOTOGRAFIE