De ‘perfecte samenleving’ van Paul Kingsnorth

Schrijver, dichter, essayist, voormalig milieuactivist en later ‘afvallige’ van de groene beweging. Paul Kingsnorth mag worden gezien als een van de meest eminente en radicale intellectuelen op aarde – en mijn persoonlijke held. Deze week komt hij met een basisvoorwaarde voor een utopia.

Kingsnorth heeft nogal een bewogen levensloop. Eens was hij de held van links-progressief Engeland als geweten van de groene beweging, later keerde hij zich af. Hij was een priester van natuurreligies totdat hij zich bekeerde tot het christendom. En nu kiest hij voor een leven in de schaduw van de schijnwerpers, in een klein huisje in Ierland, zich afzettend tegen ‘de machine’, zoals hij de geglobaliseerde maatschappij noemt in het monumentale essay The Cross And The Machine.

Kingsnorth werd geïnterviewd door Tegenlicht, Volkskrant en Trouw, en afgelopen week toog het Nederlands Dagblad nog naar Ierland om zijn oplossing te horen voor deze veranderende wereld.

Die oplossing? Leven zoals de Amish.

Zeker, hij is radicaal. Een herpublicatie van zijn essay kreeg de titel The Antichrist Now Rules Us All. Hij verschijnt niet meer op congressen en wint geen prestigieuze prijzen meer. Maar overal is er respect voor Kingsnorth.

Links of rechts?

Deze week kwam de podcast Money, Markets & More van tv-presentator en schrijver Dominic Frisby online, waarin Kingsnorth met de deur in huis valt. Hij fulmineert over de ‘technosamenleving’:

    'It’s eating away the natural world. It’s eating away cultures. We’re now heading toward a depressing, boring dystopia, which Aldous Houxley would have been proud putting on paper.'

Zijn alternatief is ook hetgeen hij 25 jaar geleden al voorstelde, zegt Kingsnorth: lokale macht en lokale gemeenschappen. Wat er sinds de coronacrisis bij hem is veranderd, is dat hij nu ‘an almost complete rejection from the state’ zou propageren, zegt Kingsnorth. Hij is ‘entirely cynical from all power structures’.

Bijna anarchist dus. Maar hij is niet progressief. Kingsnorth typeert zijn nog steeds mateloze liefde voor de natuur als ‘conservatief’, want ‘its about conserving things’, maar, zo merkt hij gedurende de podcast op, eigenlijk zijn alle paradigma’s de laatste jaren op zijn kop gezet:

    'I’ll tell you what’s interesting. When I was a young lad, my first book was an anti-globalist, anti-capitalist, activistic book. It was 2003. Back then, everyone who had heard about the WEF was on the left, just like the G8, the World Trade Organisation and the World Bank. You saw these giant unaccountable businesses and organizations and you said “this is wrong, it’s undemocratic, so we go to the barricades”. All the rightwingers were defending this stuff. Now it’s reversed, everything is reversed. The left thinks that everyone who criticizes the World Economic Forum is a fascist and a conspiracy theorist. I literally have no idea how this happened. The corporate takeover of the left and of the greens… I find it so depressing.'

Natuur

Kingsnorth zelf heeft een stenen huisje op het platteland van Ierland gekocht, waar hij twee hectare land heeft en boert volgens de principes van Permacultuur – landbouw met de natuur mee. Hij eet uit zijn tuin, plant bomen en denkt aan biodiversiteit. Natuur is belangrijk, maar in de SDG-doelen zien hij en presentator Frisby niets, leggen ze uit. Een geglobaliseerde, non-democratische oplossing is nooit duurzaam.

    'If you had government or culture that was locally responsible, rather then imposings from the top down, you’d be able to take a step.'

Gastheer Frisby stelt dat iedereen in Engeland een eigen hectare zou kunnen hebben, waarop die zelf voedsel verbouwt. Is dat dan ideaal? Het idee ‘ligt precies in het midden van communisme en kapitalisme’, legt Kingsnorth uit, want het ene is macht geconcentreerd bij het individu, het ander is macht geconcentreerd bij de staat.

Leopold Kohr beschreef in het boek The Breakdown of Nations wat er zou gebeuren als we land eerlijk gaan verdelen. ‘Een gedachtenexperiment’, zegt Kingsnorth, ‘maar als basis van het bestaan best goed’.

    'This is how rural societies worked. We can say it sounds like a pipe dream. And it does. But it’s how much of the world has always organized itself. Local communities, reasonably farming patterns, traditions that have passed down for managing culture, governing communities. Most places in the world were run like this. And it can work. But it can’t really work under the all-seeing techno-Sauron eye of industrial modernity.'

Industriële moderniteit – een van de vele namen waarmee Kingsnorth de huidige tijdsgeest beschrijft.

Hij heeft zich weliswaar afgekeerd van de groene beweging, Kingsnorth is groener dan ooit. Als we een schonere en humanere wereld willen, moeten we minder spullen hebben. There’s no way we can consume this amount of rubbish, zegt Kingsnorth. Maar hij ziet niets in de groene mondalistische plannen van bijvoorbeeld het WEF, dat de consumptiemaatschappij in zijn ogen juist in stand houdt.

Belasting

Vervolgens filosoferen Kingsnorth en interviewer Frisby over hoe land en belastingen moeten worden gebaseerd, allemaal gebaseerd op lokale gemeenschappen, zorg voor de natuur, en een progressieve vorm van zelfbestuur.

Volgens Frisby, die voor de BBC werkte en voor The Guardian schreef, moeten belastingen op z’n kop: we moeten slechts één belasting innen, op land. Nu haalt de overheid het grootste deel van de opbrengst op aan inkomstenbelasting, maar degene die dat betalen, zijn de middenklasse en working class. Miljardairs werken niet en betalen geen belasting. Volgens Frisby zou een utopia gebaseerd zijn op een simpele ‘landbelasting’, maar iedere politicus die dit zou opwerpen, zou het verliezen. ‘The media will smear them to death, the argument is too difficult for sound bites and the vested interests will make sure you’ll never get your way.’

Dat brengt het gesprek op democratie. Directe democratie, veelal weggewuifd door intellectuelen - want het gepeupel zal de verkeerde keuzes wel maken - , wordt door Frisby als ideaalbeeld beschreven. Daarop komt Kingsnorth tot de kern.

    'If I’m adding to your utopian mix, I’m adding radical localistation. I don’t think direct democracy works without radical localisation.'

‘Niet lokaal, maar radicaal lokaal’, moet de samenleving worden, volgens Kingsnorth. Ook bestuurlijk. Hoeveel migranten kan onze gemeenschap opnemen? Misschien in Londen meer dan in een klein dorp zonder ziekenhuis, legt hij uit.

Deel het land opnieuw op in kleine stukjes, oppert Kingsnorth. Die besturen zichzelf. Met directe democratie. Zo kan ieder gebied zijn eigen beleid voeren rond zorg of woningbouw.

    'What is interesting, is that it brings diversity. We hear a lot about diversity. It’s usually sort of skin-deep propaganda stuff. But actual diversity would mean that different places would be different. In Bratford there’s a large muslim community. With a direct democracy, there’s different results there then elsewhere. Different culture. Different things happening. People might not like it in other places, but that’s real democracy.'

Kingsnorth dagdroomt over huizen in Engeland die waren gebouwd volgens de lokaal beschikbare steentypes. Ieder plaatsje had zijn eigen bier, afhankelijk van de kwaliteit van het water, het type grond en welke hop er kon groeien.

'So you had this insane diversity of craft beer – which has come back, so it’s a success story. It’s all about things tasting differently in different places. That is through human culture as well. That’s exactly the thing which globalization, which is part of this rationalist modern scheme, exists to eliminate. It’s irrational, awkward, it can’t be measured, it can’t be taxed, controled. The machine, if you like, doesn’t like it.'

De heren zijn sentimenteel en reactionair – maar onverbloemd en ongegeneerd. 

Ze verhalen over verschillende accenten die zijn verdwenen, de sociale monocultuur die zich heeft gevormd, de invloed van technologie, Instagram, Youtube. Niet alleen zijn lokale accenten verdwenen, kinderen spreken überhaupt niet meer met een Iers, maar met Amerikaans accent door hun digitale idolen, zegt Kingsnorth, die zich daar even vergaloppeert. Hij wordt verbeterd door de interviewer; Amerikaans en Iers liggen niet zo ver van elkaar. Ze zien misschien ook wat ze willen zien. Soms luister ik naar twee cynische zeurpieten, denk ik heel even, maar dan denk ik terug aan The Cross And The Machine, dat ook uitstekend vertaald is in het Nederlands, en het interview in het Nederlands Dagblad, waarin Kingsnorth de technologische sprong met als hoogtepunt het transhumanisme aanvalt:

    'Ik denk dat christenen veel te naïef zijn over de invloed van technologie. De westerse wereld kent zoveel tienerdepressie, het gebrek aan contact met de natuur is destructief. Meer onthecht en kariger leven, zoals de amish doen, heeft de toekomst. Technologie-goeroes in Silicon Valley willen nu een nieuwe versie van het leven scheppen. Hun voormannen willen het bewustzijn downloaden, onsterfelijk worden, kunstvlees eten en ontsnappen aan de materie en zelfs de aarde zelf, door naar Mars te vliegen. In wezen is dat de oude ketterij van de gnostiek. Daarin zijn het lichaam en de schepping beperkend en een probleem. Als wij die hindernissen ontstijgen, kunnen we als goden worden. Deze mannen, Elon Musk, Ray Kurtzweil, om een paar namen te noemen, met hun zelfbedachte techno-hemel, praten als tienerjongetjes die in sciencefiction geloven. Hun fantasie zal hard botsen op de grenzen van de realiteit en van het leven. Maar intussen creëren ze een puinhoop. Vooruitgangsgeloof is gevaarlijk, omdat het ons wijsmaakt dat de dingen altijd beter gaan. Vroeger berustten mensen meer in hun lot. De historie wijst uit dat beschavingen die hun grenzen te buiten gaan, instorten. Voor ons zal die klap straks nog eens extra hard aankomen, omdat wij denken dat wij de eerste uitzondering in de hele geschiedenis zijn.'

***

Paul Kingsnorth blogt op The Abbey of Misrule.